Gdy wchodzimy na teren lotniska, dworca kolejowego, czy na stację metra, zwykle skupiamy uwagę na wielu rzeczach — reklamach, sklepach, zachowaniu innych ludzi. Jednak nie przykładamy dużej uwagi do kwestii bezpieczeństwa, a to przecież ono powinno być priorytetem. Na szczęście w takich obiektach czuwają nad nim różne systemy alarmowe, przeciwpożarowe i ludzie, którzy monitorują ich teren. Działają tam także systemy nagłośnienia, w tym system DSO — czym jest i jak działa? Odpowiadamy.
Dźwiękowy System Ostrzegawczy (DSO) to skomplikowany mechanizm służący do nadawania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych w przypadku wykrycia zagrożenia pożarowego przez system sygnalizacji pożarowej lub bezpośrednio przez operatora systemu. Celem DSO jest informowanie osób znajdujących się w obiekcie o zaistniałym zagrożeniu i kierowanie ich do najbliższych wyjść ewakuacyjnych.
System DSO to nie tylko głośniki, z których słyszymy komunikaty ostrzegawcze, gdy uruchamia się alarm. Podstawowe elementy systemu DSO to:
Wszystkie powyższe elementy muszą posiadać odpowiednie parametry akustyczne i spełniać określone normy, aby mogły być używane w dźwiękowych systemach ostrzegania, wobec których istnieją konkretne wymagania prawne. Na przykład, w chwili pisania tego artykułu centrale DSO muszą być zgodne z normą PN-EN 54-16, zaś głośniki z normą PN-EN 54-24.
Obowiązek stosowania DSO reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. Wg tego rozporządzenia, DSO powinny znaleźć się m.in. w obiektach użyteczności publicznej o powierzchni użytkowej przekraczającej określoną liczbę m², w tym w:
Fragment Rozporządzenia wskazującego wszystkie obiekty, które muszą obowiązkowo być wyposażone w system DSO brzmi:
§ 29. 1. Stosowanie dźwiękowego systemu ostrzegawczego, umożliwiającego rozgłaszanie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych na potrzeby bezpieczeństwa osób przebywających w obiekcie, nadawanych automatycznie po otrzymaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora, jest wymagane w:
1) Budynkach handlowych lub wystawowych:
a) Jednokondygnacyjnych, zawierających strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 8.000 m2,
b) Wielokondygnacyjnych, zawierających strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 5.000 m2;
2) Salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1.500;
3) Kinach i teatrach o liczbie miejsc powyżej 600;
4) Szpitalach i sanatoriach o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku, z wyłączeniem pomieszczeń intensywnej opieki medycznej, sal operacyjnych oraz sal z chorymi;
5) Budynkach użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych;
6) Budynkach zamieszkania zbiorowego wysokich i wysokościowych lub o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200;
7) Stacjach metra i stacjach kolei podziemnych;
8) Dworcach i portach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób.
2. W obiektach, w których zastosowano dźwiękowy system ostrzegawczy, nie stosuje się innych pożarowych urządzeń alarmowych akustycznych służących alarmowaniu użytkowników tego obiektu, poza służbami dozoru lub ochrony.
3. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, nie dotyczy budynków znajdujących się na terenach zamkniętych służących obronności państwa oraz budynków zakwaterowania osadzonych, które zlokalizowane są na terenach zakładów karnych i aresztów śledczych.
Chociaż obowiązek stosowania DSO jest określony w przepisach, to warto podkreślić, że system ten może być z powodzeniem stosowany w każdym miejscu, gdzie istnieje ryzyko pożaru. Choć w rzeczywistości nie tylko pożar jest wyzwalaczem komunikatów wygłaszanych przez DSO.
Dźwiękowy system ostrzegawczy jest uruchamiany w przypadku wystąpienia:
Tak naprawdę każdy obiekt, niezależnie od wielkości czy przeznaczenia, może zyskać na zastosowaniu DSO. System ten zapewnia bowiem szybką i skuteczną reakcję na zagrożenie, a także skierowanie osób znajdujących się w obiekcie do bezpiecznych stref.
Instalację systemu DSO powinno się powierzyć tylko doświadczonym specjalistom — firmom, które mają uprawnienia do instalacji i konserwacji systemów ochrony przeciwpożarowej. Warto zwrócić uwagę na to, czy dana firma posiada certyfikat potwierdzający, że stosuje się do obowiązujących norm i przepisów. Jednak to nie wszystko. Każdy montaż powinien być poprzedzony projektem i zakończony testami, ale po kolei.
Projektowanie systemów przeciwpożarowych i dźwiękowych systemów ostrzegawczych jest domeną kwalifikowanych specjalistów — inżynierów ochrony ppoż. Kwalifikacje te można uzyskać na szkoleniach organizowanych przez szkoły, ośrodki szkoleniowe lub Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej.
Projekt DSO powinien uwzględniać m.in.:
Podobnie jak projekt, tak i montaż powinien przebiegać pod nadzorem osób posiadających stosowne uprawnienia. Jego zadaniem jest montaż wszystkich urządzeń, wchodzących w skład systemu zgodnie z przeznaczeniem, upewnienie się, że komunikat o zagrożenie będzie słyszalny z każdego miejsca, a przy tym ustawienie parametrów wszystkich elementów.
Po wykonaniu montażu inżynier odpowiedzialny za montaż musi przeprowadzić test systemu, czyli sprawdzić, jak system działa w praktyczne, czy wszystkie elementy działają prawidłowo i nie jest potrzebna dodatkowa konfiguracja.
Gdy inżynier odpowiedzialny za montaż DSO zakończy swoją pracę i przekaże dokumentację zawierającą projekt systemu inwestorowi, ten może zgłosić się do straży pożarnej z wnioskiem o odbiór i zatwierdzenie systemu. Straż pożarna sprawdzi jego zgodność z projektem i wymogami prawnymi i potwierdzi je odpowiednimi protokołami.
Zgodnie z Rozporządzeniem MSWiA, obowiązek przeprowadzania przeglądów technicznych spoczywa na właścicielu lub zarządcy obiektu. Tego rodzaju przegląd powinien być przeprowadzany co najmniej raz w roku.
Podobnie jak projekt i montaż systemu, przeglądy techniczne dźwiękowych systemów ostrzegawczych powinny być wykonywane przez doświadczonych inżynierów. W trakcie kontroli sprawdzają oni m.in.:
W praktyce działanie systemu DSO wygląda tak, że gdy system alarmowy w obiekcie wykrywa zagrożenie pożarowe, przekazuje o nim informację (impuls) do centrali DSO, która aktywuje ten system. Moduł głosowy emituje wtedy komunikaty, które użytkownicy obiektu słyszą z głośników rozlokowanych w obiekcie. Komunikaty te wskazują drogę ewakuacji. System ten jest niezwykle efektywny i może znacząco zwiększyć bezpieczeństwo osób znajdujących się w obiekcie.
Dźwiękowy system ostrzegania może zostać uruchomiony także przez jego operatora, na przykład pracownika ochrony, który obsługuje system, w chwili kiedy zostanie wykryte jakiekolwiek zagrożenie dla osób przebywających na terenie obiektu. Jak to wygląda w praktyce?
Przykład:
Służby lotniska wykryły podejrzany bagaż w hali odlotów. Po zbadaniu go uznała, że może zagrażać bezpieczeństwu obiektu. Poleciła więc operatorowi uruchomienie systemu DSO. Z głośników zaczął być nadawany komunikat, wskazujący konieczność ewakuacji, drogi ewakuacyjne i stosowanie się do poleceń służb lotniska. Dzięki temu wszystkie osoby przebywającego na jego terenie trafiły do bezpiecznych punktów zbiórki.
Projekt i montaż systemu DSO można zamówić u firm specjalizujących się w systemach ochrony przeciwpożarowej. Przy wyborze wykonawcy warto zwrócić uwagę na jego doświadczenie, uprawnienia oraz referencje od dotychczasowych klientów.
W CNT-Polpatron od 2008 roku zajmujemy się ochroną pożarową. Jeśli zależy Ci na ochronie przed tego typu zagrożeniami, skontaktuj się z nami, a porozmawiamy o tym, jak możemy Ci pomóc.
