Ściana ogniowa, nazywana również ogniomurem, to ważny element ochrony przeciwpożarowej w nowoczesnym budownictwie. Ma powstrzymywać rozprzestrzenianie się ognia, wysokiej temperatury i dymu, a tym samym chronić ludzi, mienie i konstrukcje budynku. Czym dokładnie jest ściana ogniowa, gdzie się ją stosuje i jaką pełni funkcję w systemach zabezpieczeń przeciwpożarowych?
Ściana ogniowa (ogniomur) to specjalnie zaprojektowana i wykonana przegroda o podwyższonej odporności ogniowej. Jej zadaniem jest „zamknięcie” pożaru w obrębie wydzielonej części obiektu i ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia oraz dymu na sąsiednie pomieszczenia lub budynki. Ściana przeciwpożarowa ma powstrzymać ogień w obrębie jednej strefy pożarowej (lub odcinka) i dać czas na ewakuację oraz działania ratownicze.
Żeby ją odróżnić od innych elementów ochrony i monitoringu ppoż., warto zapamiętać trzy pojęcia. Ściana oddzielenia przeciwpożarowego (często traktowana jako „formalny” typ przegrody ppoż.) to element, który dzieli budynek na strefy pożarowe i ma ograniczać przenoszenie płomieni, wysokiej temperatury, dymu i toksycznych gazów przez określony czas.
Z kolei przegrody przeciwpożarowe to szersza kategoria rozwiązań (np. ściany, stropy, obudowy, a nawet zamknięcia) spełniających wymagane klasy odporności ogniowej, określane parametrami R/E/I (nośność, szczelność, izolacyjność) – w zależności od tego, czy element jest konstrukcyjny i jaką pełni funkcję.
Natomiast strefa pożarowa to już nie „element”, tylko wydzielony obszar budynku (część obiektu), który ma ograniczać skutki pożaru i w którym pożar powinien pozostać możliwie jak najdłużej. Ściana oddzielenia/ogniomur to jedna z najważniejszych przegród, które to wydzielenie realizują.
Wiesz już, że zadaniem ogniomuru jest kontrolowanie rozwoju pożaru w czasie i przestrzeni. Przede wszystkim ogranicza on rozprzestrzenianie się ognia i dymu pomiędzy wydzielonymi częściami obiektu.
Dzięki wysokiej klasie odporności ogniowej ściana taka stanowi fizyczną barierę, która powstrzymuje płomienie, wysoką temperaturę oraz toksyczne gazy przez określony czas. W praktyce oznacza to, że pożar powstały np. w hali magazynowej, garażu lub części produkcyjnej nie przenosi się szybko na pozostałe strefy budynku. Jeśli zastanawiasz się, jak zapobiegać pożarom skutecznie, powinieneś uwzględnić ogniomur na swojej liście.
Drugą istotną funkcją jest ochrona dróg ewakuacyjnych. Ogniomury często oddzielają klatki schodowe, korytarze ewakuacyjne lub inne drogi wyjścia od stref o podwyższonym ryzyku pożaru. Dzięki temu osoby przebywające w budynku mają realną możliwość bezpiecznego opuszczenia obiektu, a drogi ewakuacyjne pozostają wolne od ognia i dymu przez czas wymagany przepisami. Jest to szczególnie ważne w budynkach wielokondygnacyjnych, użyteczności publicznej oraz przemysłowych.
Kolejnym zadaniem ściany ogniowej jest ochrona konstrukcji budynku przed zawaleniem. W zależności od funkcji i klasy odporności ogniowej, ogniomur może zachować nośność konstrukcyjną w warunkach pożaru, ograniczając przenoszenie wysokiej temperatury na sąsiednie elementy nośne. W praktyce zmniejsza to ryzyko postępującego zniszczenia konstrukcji i tzw. efektu domina, w którym awaria jednego elementu prowadzi do uszkodzenia kolejnych.
Równie ważna jest integralność stref pożarowych. Ściany ogniowe są jednym z podstawowych elementów wydzielających strefy pożarowe, czyli obszary budynku zaprojektowane tak, aby pożar mógł rozwijać się w sposób kontrolowany i ograniczony. Zachowanie szczelności i odporności ogniowej ogniomuru sprawia, że granice stref pożarowych pozostają skuteczne, co ułatwia działania ratowniczo-gaśnicze oraz zwiększa bezpieczeństwo ludzi i mienia.
W praktycznych zastosowaniach oznacza to, że dobrze zaprojektowany i wykonany ogniomur nie tylko spełnia wymagania formalne, ale realnie zwiększa czas na ewakuację, ogranicza straty materialne i poprawia skuteczność całego systemu ochrony przeciwpożarowej budynku.
Ściany ogniowe znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie analiza bezpieczeństwa pożarowego wskazuje na konieczność ograniczenia skutków pożaru i ochrony ludzi oraz mienia. W budynkach mieszkalnych i wielorodzinnych ogniomury stosuje się m.in. do oddzielania:
W takich obiektach ściany ogniowe współpracują z systemami alarmowymi i elementami detekcji pożaru, zapewniając mieszkańcom czas na bezpieczną ewakuację.
W budynkach użyteczności publicznej, takich jak szkoły, szpitale, urzędy czy centra handlowe, ściany ogniowe są kluczowym elementem SIUP (Systemów Instalacji Urządzeń Przeciwpożarowych). Wydzielają one strefy pożarowe o różnym poziomie ryzyka, chronią drogi ewakuacyjne i umożliwiają sprawne działanie systemów sygnalizacji pożaru oraz automatyki przeciwpożarowej. Ich zastosowanie jest zawsze poprzedzone szczegółową analizą funkcji obiektu i scenariuszy pożarowych.
Ogniomury często występują w obiektach przemysłowych i magazynowych, gdzie ryzyko pożaru jest podwyższone ze względu na składowane materiały, procesy technologiczne lub obecność maszyn. Ściany ogniowe oddzielają strefy produkcyjne, magazyny wysokiego składowania oraz pomieszczenia techniczne, współdziałając z zaawansowanymi systemami alarmowymi i instalacjami gaśniczymi w ramach SIUP.
Równie istotne są garaże i hale produkcyjne, w których ściany ogniowe zabezpieczają konstrukcję budynku przed szybkim rozprzestrzenianiem się ognia oraz dymu. W takich obiektach ogniomury projektuje się na podstawie szczegółowej analizy bezpieczeństwa pożarowego uwzględniającej:
Dzięki temu stanowią one realne wsparcie dla całego systemu ochrony przeciwpożarowej, a nie tylko spełnienie wymogów formalnych.
Ściany ogniowe muszą spełniać ściśle określone wymagania techniczne wynikające z przepisów przeciwpożarowych oraz norm europejskich - są w końcu jednym z kluczowych elementów biernej ochrony przeciwpożarowej budynków. Ich parametry są dobierane na etapie projektu na podstawie przeznaczenia obiektu, obciążenia ogniowego oraz wyników analizy bezpieczeństwa pożarowego.
Podstawowym parametrem jest odporność ogniowa, określana za pomocą klasyfikacji EI lub REI wraz z oznaczeniem czasowym (np. EI 60, REI 120):
W praktyce ściany ogniowe bardzo często muszą spełniać wymagania REI, co oznacza, że poza szczelnością i izolacyjnością zachowują również nośność konstrukcyjną przez wymagany czas, np. 60, 120 lub 240 minut.
Szczelność ogniowa decyduje o tym, czy ogień i dym nie przedostaną się na drugą stronę przegrody. Nawet niewielkie nieszczelności, nieprawidłowo wykonane przejścia instalacyjne lub brak odpowiednich uszczelnień mogą spowodować utratę skuteczności całej ściany ogniowej. Dlatego wszystkie przepusty instalacyjne muszą być zabezpieczone systemowymi rozwiązaniami przeciwpożarowymi.
Nośność ogniowa ma kluczowe znaczenie w przypadku ścian ogniowych pełniących funkcję konstrukcyjną. Oznacza ona, że ściana nie ulegnie zawaleniu w czasie pożaru i nie doprowadzi do uszkodzenia sąsiednich elementów budynku. Jest to szczególnie ważne w obiektach wielokondygnacyjnych, przemysłowych oraz magazynowych.
Jeśli chodzi o materiały dopuszczone do budowy ścian ogniowych, stosuje się wyłącznie rozwiązania o potwierdzonej odporności ogniowej, takie jak:
Każdy zastosowany materiał musi posiadać klasyfikację ogniową oraz dokumentację techniczną, potwierdzającą zgodność z obowiązującymi normami i przepisami.
Sprawdzenie zgodności ściany ogniowej z obowiązującymi przepisami wymaga analizy zarówno dokumentacji technicznej, jak i faktycznego wykonania przegrody w obiekcie. Podstawą są projekt budowlany oraz projekt ochrony przeciwpożarowej, w których określono:
Dokumentacja ta powinna być zgodna z aktualnymi przepisami techniczno-budowlanymi oraz zostać uzgodniona z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Kolejnym elementem są certyfikaty i deklaracje właściwości użytkowych zastosowanych materiałów i systemów. Każdy element ściany ogniowej – od materiałów konstrukcyjnych po uszczelnienia przeciwpożarowe – musi posiadać odpowiednią klasyfikację ogniową potwierdzoną badaniami zgodnie z normami PN-EN.
Uwaga! Brak dokumentów potwierdzających parametry ogniowe oznacza, że przegroda może nie spełniać wymagań formalnych, nawet jeśli wizualnie wygląda poprawnie.
Istotną rolę odgrywają również kontrole i odbiory. Na etapie realizacji inwestycji zgodność wykonania ściany ogniowej z projektem sprawdza kierownik budowy, a w określonych przypadkach także inspektor nadzoru inwestorskiego. Przy odbiorze budynku lub jego części oceniane są m.in.:
W obiektach podlegających nadzorowi Państwowej Straży Pożarnej kontrola może obejmować dodatkowo zgodność z uzgodnieniami ppoż.
Po stronie wykonawcy leży obowiązek realizacji ściany ogniowej zgodnie z projektem, zastosowania materiałów posiadających wymagane dopuszczenia oraz przekazania kompletnej dokumentacji powykonawczej. Z kolei inwestor lub właściciel obiektu odpowiada za zapewnienie, że budynek spełnia wymagania przeciwpożarowe przez cały okres użytkowania, w tym za przeprowadzanie przeglądów i niedokonywanie nieautoryzowanych zmian w przegrodach przeciwpożarowych.
W praktyce oznacza to, że tylko połączenie poprawnej dokumentacji, certyfikowanych rozwiązań oraz rzetelnych kontroli daje pewność, że ściana ogniowa rzeczywiście spełnia swoje funkcje i jest zgodna z obowiązującymi przepisami.
Skuteczność ogniomuru znacząco wzrasta dopiero wtedy, gdy działa on w integracji z aktywnymi systemami zabezpieczeń przeciwpożarowych. W praktyce ogniomury współpracują z systemami alarmowymi i detekcji dymu, które umożliwiają wczesne wykrycie zagrożenia i szybkie uruchomienie odpowiednich procedur. Dzięki temu pożar zostaje zlokalizowany w obrębie wydzielonej strefy, zanim zdąży się rozprzestrzenić.
Integralnym uzupełnieniem ścian ogniowych są automatyczne drzwi przeciwpożarowe, montowane w miejscach przejść pomiędzy strefami pożarowymi. W normalnych warunkach pozostają one otwarte, natomiast po sygnale z systemu alarmowego zamykają się automatycznie, zachowując ciągłość przegrody ogniowej i zapobiegając przedostawaniu się ognia oraz dymu.
Warto też zwrócić uwagę na systemy oddymiania, które w połączeniu ze ścianami ogniowymi umożliwiają kontrolowane usuwanie dymu i gorących gazów z objętych pożarem stref. Dzięki temu drogi ewakuacyjne pozostają przejezdne, a działania ratownicze mogą być prowadzone w bezpieczniejszych warunkach.
W obiektach o podwyższonym ryzyku pożaru ściany ogniowe są również projektowane w ścisłym powiązaniu z hydrantami oraz stałymi instalacjami gaśniczymi. Taka integracja pozwala na szybkie podjęcie akcji gaśniczej w obrębie wydzielonej strefy, ograniczając skalę pożaru i straty materialne. W efekcie ściana ogniowa nie działa jako samodzielny element, lecz jako część spójnego, wielopoziomowego systemu ochrony przeciwpożarowej, który realnie zwiększa bezpieczeństwo obiektu.
