Środki gaśnicze — rodzaje i zastosowanie

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jakie środki gaśnicze są najskuteczniejsze w walce z różnymi rodzajami pożarów? Wybór odpowiedniego środka gaśniczego może uratować życie i mienie, dlatego warto znać dostępne narzędzia. W tym artykule przeanalizujemy różne rodzaje środków gaśniczych, ich zastosowanie oraz specyficzne właściwości, które czynią je skutecznymi w określonych sytuacjach. Zaczynajmy.

Czym są środki gaśnicze? Jakie są ich rodzaje i zastosowanie?

Środki gaśnicze to różnorodne substancje używane do gaszenia pożarów poprzez schładzanie, odcinanie dopływu tlenu lub przerwanie reakcji chemicznej podtrzymującej płomienie.

W zależności od rodzaju pożaru używane są różne środki gaśnicze, które można podzielić na kilka podstawowych kategorii:

• Woda — Najbardziej powszechny i łatwo dostępny środek gaśniczy, skuteczny w gaszeniu pożarów materiałów stałych, takich jak drewno czy papier. Woda działa przez schładzanie płomieni i powierzchni palnych, co zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się ognia.
• Pianka gaśnicza — Skuteczna w gaszeniu pożarów cieczy palnych, takich jak benzyna czy oleje. Pianka tworzy barierę, która odcina dostęp tlenu do płonącej powierzchni i zapobiega ponownemu zapłonowi.
• Pyły gaśnicze — Proszki, takie jak proszek ABC, są uniwersalne i mogą być używane do gaszenia pożarów różnych typów, w tym pożarów ciał stałych, cieczy i gazów. Działają przez przerwanie reakcji chemicznej ognia.
• Dwutlenek węgla (CO2) — Idealny do gaszenia pożarów sprzętu elektrycznego i innych urządzeń, gdzie użycie wody lub pianki mogłoby spowodować uszkodzenia. CO2 gasi pożar przez wyparcie tlenu i schładzanie.
• Środki gaśnicze gazowe — Takie jak halony czy HFC-227ea, stosowane w miejscach, gdzie nie można użyć wody z uwagi na możliwe uszkodzenia zainstalowanych w pomieszczeniu sprzętu, np. w serwerowniach. Działają przez przerwanie reakcji chemicznej spalania i schładzanie.

Znajomość tych podstawowych kategorii środków gaśniczych pozwala na świadome i skuteczne działanie w sytuacji pożaru, zwiększając szanse na szybkie i efektywne ugaszenie ognia. Zanim jednak omówimy je bardziej szczegółowo, musimy poznać rodzaje pożarów, o których pisaliśmy tutaj: Grupy pożarowe - co oznaczają i jakie wyróżniamy?

Rodzaje grup pożarowych

Rozróżniamy różne grupy pożarów ze względu na  materiały, jakie zostały objęte ogniem, w tym:

• pożary grupy A — ciała stałe (np. drewno, papier, tkaniny),
• pożary grupy B — ciecze palne (np. oleje, benzyna, rozpuszczalniki),
• pożary grupy C — gazy palne,
• pożary grupy D — metale palne,
• pożary grupy F — tłuszcze i oleje.

W zależności od rodzaju pożaru zastosujemy inne środki gaśnicze.

Rodzaje środków gaśniczych

Istnieje wiele rodzajów środków przeznaczonych go gaszenia pożarów, z których każdy ma swoje specyficzne właściwości i zastosowania.  Poniżej omawiamy te najpopularniejsze.

Woda do gaszenia pożarów ciał stałych

Woda jest najbardziej powszechnym i łatwo dostępnym środkiem gaśniczym, szczególnie skutecznym w gaszeniu pożarów grupy A, czyli ciał stałych takich jak drewno, papier, czy tkaniny. Działa poprzez schładzanie płomieni i powierzchni palnych, co zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się ognia. Woda obniża temperaturę palącego się materiału poniżej punktu zapłonu, co skutecznie gasi pożar.

Zalety:

• Łatwa dostępność.
• Skuteczność w gaszeniu pożarów materiałów stałych.

Wady:

• Nie nadaje się do gaszenia pożarów urządzeń elektrycznych i cieczy palnych.
• Może powodować znaczne straty poprzez zalanie mebli, sprzętów, a nawet konstrukcji budynków.

Piana gaśnicza do gaszenia cieczy palnych

Piana gaśnicza to skuteczny środek do gaszenia pożarów cieczy palnych z grupy B i F, takich jak benzyna, oleje czy rozpuszczalniki. Piana tworzy barierę, która odcina dopływ tlenu do płonącej powierzchni, jednocześnie schładzając materiał. Dzięki temu zapobiega ponownemu zapłonowi.

Zalety:

• Skuteczność w gaszeniu pożarów cieczy palnych.
• Tworzy barierę ochronną, która zapobiega rozprzestrzenianiu się ognia.

Wady:

• Wymaga specjalistycznego sprzętu do aplikacji (np. gaśnic).

Pyły / proszki gaśnicze do różnych grup pożarów

Pyły gaśnicze, zwane również proszkami gaśniczymi, to uniwersalne środki stosowane do gaszenia pożarów różnych typów. W zależności od składu, mogą być używane do gaszenia pożarów grup A, B, C, a nawet D i F. Najbardziej popularne są proszki ABC, które skutecznie gaszą pożary ciał stałych, cieczy i gazów. Działają poprzez przerwanie reakcji chemicznej ognia.

Zalety:

• Uniwersalność zastosowania w różnych typach pożarów.
• Skuteczność w gaszeniu pożarów ciał stałych, cieczy i gazów.

Wady:

• Mogą powodować zabrudzenia i zanieczyszczenia, trudne do usunięcia po akcji gaśniczej.
• Nie zawsze odpowiednie do gaszenia urządzeń elektronicznych.

Dwutlenek węgla (CO2)

Dwutlenek węgla (CO2) jest idealnym środkiem gaśniczym do gaszenia pożarów sprzętu elektrycznego i innych urządzeń, gdzie użycie wody lub pianki mogłoby spowodować uszkodzenia. CO2 działa poprzez wyparcie tlenu z obszaru pożaru i schładzanie płonących materiałów, co skutecznie zatrzymuje proces spalania.

Zalety:

• Nie przewodzi prądu, dzięki czemu jest bezpieczny do gaszenia urządzeń elektrycznych.
• Nie pozostawia resztek, co minimalizuje szkody po akcji gaśniczej.

Wady:

• Skuteczność ograniczona do zamkniętych przestrzeni, gdzie może wyprzeć tlen.
• Może być niebezpieczny dla ludzi w zamkniętych pomieszczeniach, ponieważ obniża poziom tlenu.

Gaz — środki gaśnicze gazowe, halony i inne

Środki gaśnicze gazowe, takie jak halony czy HFC-227ea, są stosowane w miejscach, gdzie nie można użyć wody z uwagi na możliwe uszkodzenia sprzętu, np. w serwerowniach, bibliotekach, czy muzeach. Działają przez przerwanie reakcji chemicznej spalania i schładzanie, bez uszkadzania cennych przedmiotów czy urządzeń elektronicznych.

Zalety:

• Bezpieczne dla delikatnych urządzeń elektronicznych i cennych przedmiotów.
• Skuteczne w zamkniętych przestrzeniach.

Wady:

• Mogą być kosztowne w porównaniu do innych środków gaśniczych, a ich dostępność ograniczona.
• Niektóre środki gazowe, jak halony, są szkodliwe dla środowiska i ich użycie jest ograniczone.

Środki gaśnicze a sprzęt gaśniczy — czym to się różni?

Środki gaśnicze to substancje używane do gaszenia pożarów, natomiast sprzęt gaśniczy to urządzenia, które pozwalają na aplikację tych środków.

Do najpopularniejszych rodzajów sprzętu gaśniczego należą:

• gaśnice — przenośne urządzenia zawierające określony środek gaśniczy (wodę, pianę, proszek itp.).
• hydronetki — ręczne urządzenia umożliwiające aplikację wody na pożar za pomocą pompy i węża, często używane w mniejszych pożarach.
• tryskacze przeciwpożarowe — stałe instalacje gaśnicze wodne, wykorzystywane głównie w budynkach.
• koce gaśnicze — służą do gaszenia niewielkich pożarów, np. na ubraniach. Wykonane z materiałów niepalnych, odcinają dopływ tlenu do płomieni.

Jeśli szukasz sprzętu do gaszenia domowych pożarów, przeczytaj artykuł: Jaka gaśnica do domu? Poradnik od A do Z

Jak przebiega wybór odpowiedniego środka gaśniczego?

Wybór odpowiedniego środka gaśniczego zależy od rodzaju pożaru oraz środowiska, w którym się on pojawia. 

Straż pożarna podczas akcji ratowniczej bierze pod uwagę takie czynniki, jak:

• rodzaj pożaru — Środek gaśniczy musi być przeznaczony do gaszenia konkretnego typu pożaru (A, B, C, D, F).
• wielkość i natężenie pożaru — W przypadku dużych lub intensywnych pożarów konieczne może być użycie bardziej zaawansowanego sprzętu gaśniczego.
• położenie pożaru — Należy wziąć pod uwagę otoczenie i potencjalne zagrożenia, np. obecność urządzeń elektrycznych lub substancji niebezpiecznych.

Grupy pożarów oraz środki gaśnicze — podsumowanie

Wybór odpowiedniego środka gaśniczego ma kluczowe znaczenie dla skutecznego gaszenia pożarów i minimalizacji szkód. Woda jest idealna do pożarów ciał stałych, pianka gaśnicza do cieczy palnych, proszki ABC do różnych typów pożarów, CO2 do urządzeń elektrycznych, a środki gazowe do miejsc, gdzie liczy się ochrona sprzętu.

Pamiętaj o regularnej kontroli i konserwacji sprzętu gaśniczego oraz o przestrzeganiu instrukcji dotyczących jego użycia. Wiedza i przygotowanie mogą uratować życie i mienie w sytuacji pożaru. Jeśli chcesz chronić swój obiekt przez pożarem zanim zdąży się rozprzestrzenić, zainstaluj w nim monitoring pożarowy. Możemy Ci w tym pomóc.