Oświetlenie awaryjne a ewakuacyjne — czym się różnią?

Wyobraź sobie sytuację: nagła awaria zasilania, ciemność ogarnia magazyn, a ludzie zaczynają nerwowo szukać wyjścia. Brzmi jak koszmar? Takie sytuacje zdarzają się częściej, niż myślisz. Właśnie dlatego oświetlenie awaryjne i oświetlenie ewakuacyjne są obowiązkowym elementem w budynkach użyteczności publicznej, magazynach, halach produkcyjnych czy osiedlach mieszkaniowych. Jeśli zarządzasz takim obiektem, musisz wiedzieć, czym się różnią i dlaczego oba systemy są równie istotne.

Oświetlenie awaryjne — pierwsza linia obrony w przypadku awarii zasilania

Oświetlenie awaryjne to system, który zapewnia światło w sytuacjach awaryjnych, gdy dojdzie do zaniku zasilania. Jego głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa i umożliwienie kontynuowania pracy lub ewakuacji w budynku.

Jak działa oświetlenie awaryjne?

Gdy nastąpi zanik napięcia, system oświetlenia awaryjnego automatycznie się uruchamia, korzystając z akumulatorów, które zasilają oprawy oświetleniowe przez określony czas. W budynkach użyteczności publicznej ten czas wynosi zazwyczaj co najmniej jedną godzinę. Dzięki temu osoby przebywające w budynku mogą bezpiecznie zakończyć swoje czynności lub opuścić obiekt.

Podział oświetlenia awaryjnego

Oświetlenie awaryjne obejmuje trzy podstawowe rodzaje:

1. Oświetlenie ewakuacyjne — to część oświetlenia awaryjnego, której zadaniem jest ułatwienie ewakuacji ludzi z budynku.
2. Oświetlenie zapasowe — umożliwia dalszą pracę w przypadku awarii oświetlenia podstawowego. Ma to znaczenie np. w halach produkcyjnych czy magazynach.
3. Oświetlenie stref wysokiego ryzyka — stosowane w miejscach, gdzie praca w ciemności mogłaby doprowadzić do wypadków lub zagrożenia zdrowia.

Skąd to wiemy? Oświetlenie awaryjne określone jest przepisami prawa.

Przepisy dotyczące oświetlenia awaryjnego

Obowiązek stosowania oświetlenia awaryjnego regulowany jest Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z §181 tego rozporządzenia:

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne należy stosować:1)w pomieszczeniach:
a) widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych,
b) audytoriów, sal konferencyjnych, czytelni, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych, przeznaczonych dla ponad 200 osób,
c) wystawowych w muzeach,
d) o powierzchni netto ponad 1.000 m² w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,
e) o powierzchni netto ponad 2.000 m² w budynkach użyteczności publicznej, budynkach zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach produkcyjnych i magazynowych;2)na drogach ewakuacyjnych:
a) z pomieszczeń wymienionych w pkt 1,
b) oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,
c) w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do użytku osób o ograniczonej zdolności poruszania się,
d) w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego.

Ponadto oświetlenie awaryjne musi spełniać normy PN-EN.

Podstawowe normy oświetlenia awaryjnego

Zgodnie z przepisami, oświetlenie awaryjne w budynkach powinno spełniać wymogi norm:

• PN-EN 1838 — określa wymagania dotyczące natężenia oświetlenia i czasu działania systemu,
• PN-EN 50172 — dotyczy instalacji i konserwacji systemów oświetlenia awaryjnego.

Gdzie należy stosować oświetlenie awaryjne?

Oświetlenie awaryjne jest wymagane w wielu rodzajach obiektów, w których zanik zasilania mógłby prowadzić do zagrożenia życia, zdrowia lub bezpieczeństwa użytkowników. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., a także normami PN-EN 1838 i PN-EN 50172, oświetlenie awaryjne należy stosować w niżej opisanych miejscach.

1. Budynki użyteczności publicznej

Obejmują one wszelkie obiekty, w których przebywają ludzie, a ich nagłe zaciemnienie mogłoby doprowadzić do chaosu i niebezpiecznych sytuacji. Wśród nich wyróżniamy:

• szpitale i przychodnie — najważniejsze jest zapewnienie światła w miejscach takich jak sale operacyjne, oddziały intensywnej terapii i korytarze.
• placówki edukacyjne — szkoły, przedszkola, uczelnie wyższe, w których brak oświetlenia awaryjnego mógłby utrudnić ewakuację uczniów i nauczycieli.
• obiekty administracyjne i urzędy — aby umożliwić sprawne opuszczenie budynku przez interesantów i pracowników.
• obiekty kulturalne i rozrywkowe — teatry, kina, sale koncertowe, centra konferencyjne, muzea, galerie sztuki – tam, gdzie przebywają duże grupy ludzi.

2. Budynki zamieszkania zbiorowego

Obejmują one obiekty, w których mieszka większa liczba osób, w tym:

• hotele, pensjonaty i akademiki — ich mieszkańcy często nie są zaznajomieni z układem budynku, więc odpowiednie oznakowanie drogi ewakuacyjnej jest niezbędne.
• domy opieki i sanatoria — dla osób starszych i niepełnosprawnych, które mogą mieć problemy z szybkim znalezieniem drogi ewakuacyjnej w przypadku awarii oświetlenia podstawowego.

3. Budynki produkcyjne i magazynowe

W halach przemysłowych, fabrykach i magazynach o powierzchni powyżej 2000 m² stosowanie oświetlenia awaryjnego jest obowiązkowe. Brak odpowiedniego oświetlenia w przypadku awarii zasilania może doprowadzić do:

• wypadków przy pracy związanych z obsługą maszyn i urządzeń,
• niemożliwości szybkiego opuszczenia obiektu przez pracowników,
• problemów z odnalezieniem sprzętu przeciwpożarowego.

Dodatkowo w strefach wysokiego ryzyka, gdzie obsługiwane są niebezpieczne materiały chemiczne lub łatwopalne substancje, konieczne jest zapewnienie odpowiedniego natężenia oświetlenia dla zachowania pełnego bezpieczeństwa.

4. Garaże podziemne i parkingi wielopoziomowe

W garażach o powierzchni powyżej 1000 m² oświetlenie awaryjne jest niezbędne do oznaczenia dróg ewakuacyjnych, wyjść oraz urządzeń gaśniczych. Brak oświetlenia w takich miejscach może doprowadzić do paniki lub wypadków komunikacyjnych w przypadku awarii zasilania.

5. Obiekty handlowe i centra logistyczne

W dużych centrach handlowych i magazynach dystrybucyjnych, gdzie codziennie przebywają setki lub tysiące ludzi, oświetlenie awaryjne jest wymagane w:

• głównych alejkach handlowych i drogach komunikacyjnych,
• pomieszczeniach magazynowych,
• miejscach, gdzie znajduje się sprzęt przeciwpożarowy.

6. Obiekty sportowe i rekreacyjne

Stadiony, hale sportowe, baseny i siłownie, które mieszczą duże grupy ludzi, muszą posiadać sprawne oświetlenie ewakuacyjne, aby umożliwić szybkie opuszczenie obiektu w przypadku zagrożenia.

7. Infrastruktura transportowa

W obiektach związanych z transportem konieczne jest stosowanie opraw awaryjnych i ewakuacyjnych, w tym:

• dworce kolejowe i autobusowe,
• lotniska,
• tunele drogowe i przejścia podziemne.

8. Kolej, metro i obiekty podziemne

W środkach komunikacji zbiorowej, zwłaszcza w tunelach kolejowych i metra, odpowiednie oświetlenie awaryjne LED pozwala na szybkie opuszczenie obiektu i uniknięcie chaosu.

9. Budynki biurowe i centra danych

W nowoczesnych biurowcach oraz serwerowniach (data center) oświetlenie awaryjne nie tylko wspiera ewakuację, ale także pozwala na ochronę krytycznej infrastruktury IT przed niekontrolowanym wyłączeniem systemów.

Oświetlenie ewakuacyjne — klucz do bezpiecznego opuszczenia budynku

Oświetlenie ewakuacyjne to element oświetlenia awaryjnego, którego zadaniem jest zapewnienie bezpiecznej ewakuacji w sytuacjach zagrożenia, np. pożaru, awarii instalacji elektrycznej czy innego niebezpieczeństwa.

Jakie funkcje pełni oświetlenie ewakuacyjne?

1. Oświetlenie drogi ewakuacyjnej — wskazuje kierunek wyjścia i oświetla ścieżki ewakuacyjne.
2. Oświetlenie antypaniczne (stref otwartych) — zapobiega panice w dużych pomieszczeniach, umożliwiając ludziom odnalezienie wyjścia.
3. Oświetlenie stref wysokiego ryzyka — zapewnia minimalne natężenie światła w miejscach, gdzie nagłe zaciemnienie może być niebezpieczne.

Normy dotyczące oświetlenia ewakuacyjnego

Oświetlenie ewakuacyjne musi spełniać konkretne wymogi:

• Natężenie oświetlenia drogi ewakuacyjnej — co najmniej 1 lx na poziomie podłogi,
• Oświetlenie stref otwartych — minimum 0,5 lx,
• Czas działania — min. 1 godzina po zaniku zasilania podstawowego.

Oświetlenie ewakuacyjne powinno również spełniać przepisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., które określa m.in., że należy stosować je w budynkach zamieszkania zbiorowego, szpitalach, halach przemysłowych czy magazynach.

Oświetlenie awaryjne a ewakuacyjne — czym się różnią?

Oświetlenie ewakuacyjne to część oświetlenia awaryjnego.

Jakie źródła światła i oprawy stosuje się w oświetleniu awaryjnym?

Obecnie najczęściej stosuje się oprawy awaryjne LED, które charakteryzują się:

• niska energochłonnością — wydłużają czas pracy systemu po zaniku zasilania,
• długą żywotnością — nawet do 50 000 godzin pracy,
• równomiernym rozkładem światła, co poprawia widoczność dróg ewakuacyjnych.

Do najpopularniejszych rozwiązań należą:

• lampy awaryjne LED — montowane na ścianach i sufitach.
• lampy ewakuacyjne z piktogramami — wskazujące drogę wyjścia.
• oprawy awaryjne z akumulatorami — zapewniające światło w przypadku awarii zasilania.

Dzięki technologii LED, systemy oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego stają się bardziej energooszczędne i wydajne. Coraz częściej stosuje się też inteligentne systemy oświetlenia awaryjnego, które automatycznie dostosowują natężenie światła i raportują usterki.

Oświetlenie awaryjne a monitoring pożarowy

Nowoczesne systemy oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego coraz częściej są zintegrowane z systemami monitoringu pożarowego. Jak to działa?

• Monitoring pożarowy wykrywa zagrożenie — np. dym lub wysoką temperaturę.
• Aktywuje się oświetlenie ewakuacyjne, wskazując bezpieczne drogi wyjścia.
• System może automatycznie sterować drzwiami ewakuacyjnymi, zwiększając bezpieczeństwo.

Podsumowanie — dlaczego warto stosować odpowiednie oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne?

Jeśli zarządzasz halą produkcyjną, magazynem, szpitalem, hotelem czy biurowcem, upewnij się, że Twój obiekt spełnia obowiązujące przepisy dotyczące oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego. Dzięki temu zwiększysz bezpieczeństwo użytkowników oraz unikniesz konsekwencji prawnych podczas kontroli.

Podstawowe wnioski:

• Oświetlenie awaryjne obejmuje zarówno oświetlenie zapasowe, jak i ewakuacyjne.
• Oświetlenie ewakuacyjne to część oświetlenia awaryjnego, skoncentrowana na zapewnieniu bezpiecznej ewakuacji.
• Obowiązujące normy i przepisy jasno określają wymagania dla budynków użyteczności publicznej, magazynów, hal czy budynków zamieszkania zbiorowego.
• Nowoczesne technologie LED zwiększają efektywność i obniżają koszty eksploatacji.

W sytuacji awaryjnej dobrze zaprojektowane oświetlenie może decydować o bezpieczeństwie ludzi. Jeśli chcesz uniknąć problemów podczas kontroli i zapewnić bezpieczeństwo w swoim obiekcie — zainwestuj w profesjonalne oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne.