W czasie imprez masowych, w trakcie ochrony ważnych obiektów, czy podczas przejazdu konwoju możesz zauważyć pracowników ochrony osób i mienia, którzy mają przy sobie broń palną. Z pewnością zauważyłeś jednak, że nie każdy ochroniarz ją nosi. Od czego to zależy? Kiedy pracownik ma prawo użycia broni? W jakich przypadkach użycie broni palnej przez niego jest dopuszczalne? Odpowiemy w tym artykule.
Głównym zadaniem pracownika ochrony jest ochrona osób i mienia. Ta może się odbywać w danym obiekcie, podczas konwoju, w czasie imprezy masowej, a także w czasie podróży prywatnej, o ile zakres oferty obejmuje takie usługi. Warto jednak zauważyć, że nie każdy z pracowników ochrony fizycznej może realizować te zadania w ten sam sposób. Inne uprawnienia posiada pracownik ochrony bez licencji, a inne pracownik wpisany na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej. Jak łatwo się domyślić, tylko jeden z nich zyskuje prawa do użycia broni palnej, choć tylko w określonych przypadkach.
Prawo do posługiwania się bronią palną należy wyłącznie do kwalifikowanego pracownika ochrony. O tym, kto i w jaki sposób może nim zostać mówi nam Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r o ochronie osób i mienia. Określa ona prawa i obowiązki należące do kwalifikowanych pracowników ochrony. To z niej dowiadujemy się, że tylko kwalifikowany pracownik ochrony może użyć środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Zasady posługiwania się nimi, określa jednak inna ustawa — Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.
Czym są środki przymusu bezpośredniego? To m.in. siła fizyczna, kajdanki, paralizatory, pałki obezwładniają. Broń palna to z kolei lufowa wykorzystująca pociski penetracyjne, czyli prowadzące do uszkodzenia celu.
Dnia 20 stycznia 2023 roku w życie weszła nowelizacja Ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. We wspomnianym dokumencie zawarte są informacje, które w dość precyzyjny sposób opisują sytuacje, w których kwalifikowany pracownik ochrony może sięgnąć po broń palną.
Artykuł 45 Ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej mówi, w jakich sytuacjach osoby uprawnione mogą użyć broni palnej. W praktyce część z tych sytuacji dotyczy służb porządkowych, dlatego poniżej wypiszemy tylko te, z którymi najczęściej mają do czynienia pracownicy specjalistycznych jednostek agencji ochrony osób i mienia.
W treści artykułu 45 wspomnianej Ustawy znajdujemy m.in. zapisy o tym, że broni palnej można użyć, gdy zaistnieje co najmniej jeden z następujących przypadków:
Broni palnej można użyć, gdy zaistnieje co najmniej jeden z następujących przypadków:
1) konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
a) życie, zdrowie lub wolność uprawnionego, lub innej osoby albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
b) ważne obiekty, urządzenia lub obszary albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
mienie, który stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby, albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
c) nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu,
d) bezpieczeństwo konwoju lub doprowadzenia;
2) konieczność przeciwstawienia się osobie:
a) niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności uprawnionego lub innej osoby,
b) która usiłuje bezprawnie odebrać broń palną uprawnionemu lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania; [...]
Jak powinien zachować się pracownik agencji ochrony, gdy będzie zmuszony używać broni palnej? Także o tym, można przeczytać we wspomnianej już Ustawie z dnia 24 maja 2013 roku.
Artykuł 48 wspomnianej Ustawy mówi, że przed użyciem broni palnej, pracownik ochrony zmuszony jest zidentyfikować swoją formację lub służbę okrzykiem, na przykład: "Ochrona!". Następnie wezwać osobę zagrażającą mieniu, życiu lub zdrowiu innych do zachowania zgodnego z prawem, w tym niezwłocznego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego przedmiotu, zaniechania ucieczki i odstąpienia od użycia przemocy.
Gdy wspomniana osoba nie podporządkuje się wezwaniom pracownika ochrony, ten zmuszony jest do wezwania okrzykiem "Stój, bo strzelam!", a jeśli i to wezwanie stanie będzie nieskuteczne, oddaje strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku. Gdy wszystkie te ostrzeżenia zostaną wyczerpane, a osoba wzywana do zaniechania czynności zagrażających mieniu, zdrowiu lub życiu innych nie podporządkuje się im, pracownik ochrony może użyć broni palnej w celu jej obezwładnienia.
Strzał w kierunku napastnika oddaje się w ostateczności. Chociaż sposób oddania strzału nie jest określony zasadami we wspomnianej już ustawie, praktyka pokazuje, że oddanie strzału powinno nastąpić, celując w nogę lub rękę napastnika, z zachowaniem ostrożności. Pracownik ochrony, który oddał strzał, musi następnie udzielić pierwszej pomocy postrzelonemu. Choć, prawo dopuszcza odstępstwo od tej reguły. Dotyczy to sytuacji, kiedy, chyba że udzielenie tej pomocy zagraża życiu lub zdrowiu pracownika ochrony, albo innych osób, lub też sytuacji, w której udzielenie tej pomocy nastąpiło przez inne osoby lub podmioty.
Znasz już dopuszczalne przypadki używania broni palnej i wiesz, że prawo do jej użycia ma jedynie pracownik specjalistycznej formacji, powołanej przez agencję ochrony, o ile wpisany jest na listę kwalifikowanych pracowników ochrony i jednocześnie ma uprawnienia do posługiwania się bronią palną. Wiesz też, że pracownik ochrony może użyć broni tylko w sytuacji, gdy pozostałe środki przymusu bezpośredniego nie były wystarczające, lub ich użycie jest niemożliwe. Musisz jednak wiedzieć, że użycie lub wykorzystanie broni palnej wiąże się z wieloma konsekwencjami.
Nie tylko postrzelony napastnik ponosi konsekwencje użycia broni przez pracownika ochrony. Sam pracownik zmuszony jest do sporządzenia notatki umieszczanej w ewidencji. Z reguły na tym się nie kończy. Bardzo często wobec takich napastników prowadzone są postępowania sądowe, w których udział zobowiązani są wziąć także pracownicy ochrony.
